Phytophthora (aardappelziekte)
Kenmerken van Phytophthora in uw volkstuin of moestuin
Phytophthora herkent u aan bruinzwarte vlekken op het blad, waarbij aan de onderkant van het blad, op de grens van ziek en gezond, met name onder vochtige omstandigheden wit schimmelpluis ontstaat. Op de stengels ontstaan dan bruin-zwarte vlekken, die vaak beginnen in de bladoksels. Op de knollen zelf vormt Phytophthora bruinachtige, iets ingezonken lekken; de knol is roestbruin verkleurd.
Vrijwel alle volkstuincomplexen, maar ook professionele aardappeltelers, krijgen 's zomers met de nare pseudo-schimmel Phytophtora te maken. Alsde ziekte toeslaat, valt er, voor volkstuinders althans, weinig anders te doen dan proberen om de schade te beperken. Voorkomen is voor volkstuinders echter ook een effectief middel tegen de ziekte gebleken.
Phytophtora, de nachtmerrie op elk volkstuinencomplex
Er zijn vele soorten aardappelen. De ene soort is erg gevoelig voor de schimmel, terwijl de andere er juist in hoge mate resistent tegen is. Op onze tuinen mogen als voorzorgsmaatregel, met ingang van het seizoen 2016, alleen nog maar tegen Phytophtora resistente aardappelrassen worden geteeld.
Er gaat niets boven zelf geteelde aardappelen. Ze smaken beter dan het aanbod dat je in de supermarkt aantreft en de kans dat ze zijn bespoten met landbouwgif is nihil. Wij volkstuinders mogen immers geen bestrijdingsmiddelen in onze tuinen gebruiken.
Alarm
Als de gevreesde schimmelziekte toeslaat, gaan alle alarmen op een volkstuin af. Door snel ingrijpen kan uitbreiding meestal worden beperkt. De schimmel kan zich razendsnel verplaatsen, zeker bij warm en vochtig weer, en een harde wind helpt nog een extra handje mee.
Met Phytophtora besmette aardappelplanten zijn voor kenners duidelijk te onderscheiden. Het begint met het loof dat bruine vlekjes krijgt. Die worden al snel groter en binnen de kortste keren kan voorheen nog gezond ogend gewas, in een troosteloos bruine massa veranderen. Zonder doortastende maatregelen (verwijderen van loof en stelen) tast de ziekte vervolgens de overige delen van de planten aan en uiteindelijk ook de aardappels. Door Phytophtora aangetaste aardappelen zijn duidelijk herkenbaar aan donkere, beurse plekken en aan de onmiskenbaar onaangename geur, die in de buurt komt van rotte eieren.
Voorkomen
Hoe de kans op een besmetting met Phytophtora zo klein mogelijk te houden? In de eerste plaats door aardappelen te kweken die een hoge resistentie hebben tegen de schimmel. Vandaar dat het bestuur van de VVCL heeft besloten, dat uitsluitend een beperkt aantal aardappelrassen op onze complexen mogen worden gekweekt. Dat zijn gecertificeerde pootaardappelen, die we van betrouwbare leveranciers betrekken. Er kan worden gekozen uit totaal 15 rassen, van vroege poters tot late.
Aardappelrassen, waarmee we door de jaren heen slechte ervaringen hebben gehad proberen we zo van onze tuinen te weren. De schimmelziekte kan niet helemaal worden voorkomen. Een enkele vergeten aardappel, die op een composthoop terecht is gekomen, kan een bron van besmetting vormen. Daarom is het belangrijk, dat bij het oogsten van aardappelen, alle exemplaren uit de grond worden gehaald. Aardappelplanten die ontspruiten aan een achtergebleven knol, moeten direct worden verwijderd als ongewenst tuinafval.
Maar ook onze vochtige zomers zijn idaal voor besmetting met Phytophtora. Bij harde wind kunnen de sporen van de schimmels, zelfs van ver weg, door de lucht worden aangevoerd, daar is dus niet veel aan te doen.
Ook kan veel besmettingsleed worden voorkomen, door bepaalde regels in acht te nemen bij de teelt. Zeer belangrijk is, om aardappelen elk jaar op een andere plek in uw volkstuin te kweken. Pas na vier jaar mag een strook grond die voor aardappelen is gebruikt weer opnieuw ingezet worden. De pootaardappelen moeten minimaal 50 cm uit elkaar worden gezet en tussen de rijen moet minimaal 70 cm worden aangehouden.
Er zijn nog wat tips die tot een goed resultaat kunnen leiden. Bemest de grond waarin de aardappelen worden gepoot met mate. Te veel mest, zo geldt in de professionele landbouw, kan de schimmelziekte in de hand werken. Phytophtora slaat minder gauw toe als aardappelplanten er florissant bij staan. Als het gewas er mistroostig uitziet, is de kans op de ziekte groter. Slaat de ziekte toe, dan direct loof en stelen afvoeren.
Samengevat:
- Pa na 4 jaar dezelfde strook grond weer voor aardappelen gebruiken.
- Kies pootaardappelen die resistent zijn tegen Phytophtora.
- Niet te zwaar bemesten.
- Pootaardappelen 50 cm uit elkaar zetten en tussen de rijen 70 cm .
- Zodra de schimmelziekte toeslaat loof en stelen verwijderen.
Beruchte reputatie
Ook in de professionele aardappelteelt is Phytophtora de meest gevreesde ziekte. Aardappelboeren, behalve dan het handjevol dat aardappelen biologisch teelt, zetten chemische middelen in om hun arealen van de schimmelziekte te verlossen. Die middelen zijn effectief en de ziekte wordt er dan ook rigoureus mee uitgebannen. Nadeel is dat op de aldus geteelde aardappelen sporen van bestrijdingsmiddelen te vinden kunnen zijn.
Phytophtora heeft een beruchte reputatie als oorzaak van rampen. De ziekte zorgde voor hongersnood tussen 1845 en 1849 in Ierland, toen de schimmel door de arealen aardappelen in het hele land woekerde. Veel Ieren zijn in die periode aan honger, door gebrek aan aardappelen, overleden. Er kwam ook een enorme emigratiestroom van Ieren naar Amerika op gang.
Gevolgen voor leden van VVCL
Bij aankoop van pootaardappelen in onze tuinwinkel wordt een bewijs (bon) meegeleverd van het aardappelras dat is aangeschaft. De tuincommissarissen zien in het groeiseizoen toe op naleving van de maatregelen die tot doel hebben Phytophthora van onze tuinen te weren.
Leden die zich niet aan de regels houden, moeten rekening houden met sancties. We gaan er echter van uit dat het zover niet komt en dat elke tuinder het belang van deze maatregelen inziet en er zich aan conformeert. We delen per slot van rekening een gezamenlijk belang, namelijk vrijelijk tuinieren zonder de buren overlast – besmetting met de schimmelziekte – te bezorgen.
Bronnen:
Internet: Louis Bolk Instituut, Wikipedia
Door VVCL-bestuur gemaakte teksten.